หนูท้องขาวปักษ์ใต้ MALAYAN FIELD RAT

ชื่อสามัญ : Black rat, House rat, Roof rat, Ship rat
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Rattus tiomanicus
Family : Muridae
Order : Rodentia

ลักษณะทางสัณฐานวิทยาและชีววิทยา

ลักษณะทั่วไป :หนูท้องขาวปักษ์ใต้เป็นหนูขนาดกลาง มีความยาวหัวถึงลำตัวประมาณ 14 – 19 cm. ความยาวหางประมาณ 11-23 cm. หางมีความยาวใกล้เคียงกว่าความยาวของลำตัว ลำตัวมีขนสีน้ำตาลสลับกับสีครีมคล้ายผมหงอก ใบหูมีขนาดใหญ่ มีขนเล็กน้อยถึงเกือบไม่มีลำตัวด้านบนมีขนสีน้ำตาล ลักษณะเด่นของหนูชนิดนี้บริเวณใต้ฝ่าเท้าจะมีปุ่มนูน ซึ่งเอาไว้ปีนเขา

หนูท้องขาวปักษ์ใต้มีการเจริญเติบโตทั้งหมด 3 ระยะ ประกอบด้วย

ระยะตั้งครรภ์ (Gestation) : ผสมพันธุ์ตลอดทั้งปี โดยออกลูกปีละ 5 ครอก มีระยะเวลาประมาณ 21-29 วัน
หย่านม (Weaning) : ประมาณ 3-4 สัปดาห์
ระยะตัวเต็มวัย (Adult) : โดยทั่วไปมีอายุขัยประมาณ 1 ปี

*อ้างอิงจากหนูดำ (R. Rattus)

พฤติกรรม : ออกหากินในเวลากลางคืน หนูชนิดนี้มักปีนป่ายได้ดีและใช้เวลาส่วนใหญ่อยู่ในต้นไม้รวมทั้งหาอาหารบนพื้นดิน มักซ่อนตัวอยู่ในกองท่อนซุง กองใบปาล์ม ใต้กองใบไม้

แหล่งอาศัย : มีแหล่งอาศัยอยู่ในแถบภาคใต้ ตามชายฝั่งทะเล ที่มีพืชตะกูลปาล์มน้ำมัน ป่าดิบชื้น รวมถึงป่าชายเลน นอกจากนี้ยังพบได้ในสวน พื้นที่พุ่มไม้เตี้ย ทุ่งหญ้า และสวน

แหล่งอาหาร : หนูชนิดนี้กินทั้งพืชผักและสัตว์ โดยเฉพาะผลปาล์มน้ำมัน

การแพร่กระจาย : แพร่กระจายในประเทศมาเลเซีย ไทย สุมาตรา บอร์เนียว ฟิลิปปินส์ และเกาะเล็ก ๆ มากมาย

การนำโรคที่เกิดจากสัตว์ฟันแทะจำพวกหนู

โรคฉี่หนู (Leptospirosis) : เกิดจากเชื้อแบคทีเรีย Leptospiraที่สะสมอยู่บริเวณท่อไตของหนู การแพร่เชื้อสู่คนเกิดจากการสัมผัสปัสสาวะหรือสารคัดหลั่งของสัตว์ที่ติดเชื้อ หรือสัมผัสกับน้ำหรือดินที่ปนเปื้อนปัสสาวะของสัตว์ที่ติดเชื้อ
โรคไข้หนูกัด : เกิดจากเชื้อแบคทีเรีย Streptobacillus moniliformesซึ่งอยู่ในช่องปาก จมูก ทางเดินหายใจส่วนต้นของสัตว์ฟันแทะจำพวกหนู โดยจะแพร่สู่คนโดยการกัดหรือข่วน เชื้อโรคจะเข้าสู่ร่างกายทางบาดแผล
โรคเยื่อหุ้มสมองอักเสบ (LCMV) : เกิดจากการติดเชื้อไวรัส Lymphocytic choriomeningitis virus (LCMV) มักเกิดจากการสัมผัสกับอุจจาระ ปัสสาวะ หรือน้ำลายของหนูที่ติดเชื้อ
โรค Hantavirus : เกิดจาก Hantavirus ที่ปนเปื้อนมากับอุจจาระ ปัสสาวะ และสารคัดหลั่งจากสัตว์ฟันแทะ หรือจากการกัด รับเชื้อผ่านทางผิวหนังที่มีบาดแผล รวมถึงกินอาหารที่ปนเปื้อนเชื้อ
โรค Q fever : เกิดจากเชื้อแบคทีเรีย Coxiella burnetii คนมักติดโรคจากการหายใจเอาฝุ่นละอองที่ปนเปื้อนเชื้อ หรือจากการสัมผัสโดยตรงกับสัตว์ที่ติดเชื้อ
โรคติดเชื้อในทางเดินอาหาร : เกิดจากการติดเชื้อแบคทีเรียที่ปนเปื้อนอยู่ในมูล ปัสสาวะ หรือสารคัดหลั่งของหนู โดยจะได้รับเชื้อจากการกินอาหารหรือน้ำที่ปนเปื้อนเชื้อ อาทิเช่น Salmonellosis, Campylobacteriosis,Cryptosporidiosis เป็นต้น
นอกจากนี้ยังมีโรคที่เกิดจากเห็บ หมัด และไรที่อยู่บนตัวหนู ได้แก่ โรคไข้กระตาย (Tularemia),กาฬโรค, โรคไข้กลับซ้ำ, โรคไข้รากสาดใหญ่

เอกสารอ้างอิง

Aplin, K. (2016). "Rattus tiomanicus". IUCN Red List of Threatened Species. 2016: e.T19368A22445426. doi:10.2305/IUCN.UK.2016-2.RLTS.T19368A22445426.en. Retrieved 15 November 2021.

Francis, Charles M.; Barrett, Priscilla (2008). A Field Guide to the Mammals of South-East Asia. New Holland Publishers. p. 351.

Centers for Disease Control and Prevention. 2014. Lymphocytic Choriomeningitis (LCM). Accessed on August 29, 2022, From https://www.cdc.gov/vhf/lcm/index.html

NSW Health. 2021. Staying healthy during a mouse plague. Accessed on August 29, 2022, From https://www.health.nsw.gov.au/environment/factsheets/Pages/mouse-plague.aspx

Center of Emerging and Re-emerging Infectious Diseases in Animals, Faculty of Veterinary Science Chulalongkorn University. (n.d.). Q fever. Accessed on August 29, 2022, From http://www.eidas.vet.chula.ac.th/node/382

Center of Emerging and Re-emerging Infectious Diseases in Animals, Faculty of Veterinary Science Chulalongkorn University. (n.d.). Hantavirus. Accessed on August 29, 2022, Fromchrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://www.cfsph.iastate.edu/FastFacts/th/hantavirus.pdf