แมลงวันหลังลาย FLESH FLY

• ชื่อสามัญ : Flesh fly              
• ชื่อวิทยาศาสตร์ : Sarcophaga spp.
• Family : Sarcophagidae
• Order : Diptera

ลักษณะทางสัณฐานวิทยาและชีววิทยา

ลักษณะหนวด : แบบ aristate หนวดแบบนี้มี flagellum เป็นปล้องใหญ่ปล้องเดียว บน flagellum จะมีเส้นขน arista ติดอยู่เป็นเส้นเล็ก ๆ เรียงกันเป็นแถว

ลักษณะปีก : ปีกมี 1 คู่เป็นแบบ membrane ปีกคู่หลังลดรูป (halter)

ลักษณะปาก : ซับดูด (sponging type)  

ลักษณะขา : ขาเดิน (walking leg) มีสีดำ โดยที่ขาคู่แรกอยู่บริเวณต้นส่วนอกที่ติดกับส่วนหัว ส่วนขา 2 คู่หลัง อยู่ชิดกับบริเวณส่วนอกด้านท้ายติดกับส่วนท้อง

ลักษณะทั่วไป : ลำตัวมีขนาดใหญ่กว่าแมลงวันบ้านและแมลงวันหัวเขียว ลำตัวสีเทาเข้มหรือเทาอ่อน  ส่วนอกมีแถบสีดำ 3 แถบ ส่วนท้องลายคล้ายตารางหมากรุก มี ลำตัวยาวประมาณ 6.0-14.0 mm.

พฤติกรรม : ส่วนใหญ่เพาะพันธุ์บริเวณกองขยะ ซากเน่าเปื่อย ปุ๋ยคอก บาดแผล แหล่งกำจัดขยะมูลฝอย และสิ่งปฏิกูลต่าง ๆ ตัวเมียจะปล่อยตัวอ่อนไว้บนแหล่งอาหาร เช่น เศษอาหารเน่า เนื้อปลาเน่า ตัวอ่อนกินอาหารเพียงไม่กี่วัน และจะออกจากแหล่งอาหารนั้นเพื่อพัฒนาเป็นดักแด้ในพื้นที่แห้งบริเวณนั้น

แมลงวันหลังลาย มีการเจริญเติบโตแบบ complete metamorphosis ซึ่งจะประกอบไปด้วย

• ระยะไข่ (egg) : เพศเมียวางไข่ครั้งละ 120 -150 ฟอง สามารถขยายพันธุ์ได้ 200-1000 ฟอง ไข่มีสีขาว ใช้เวลาประมาณ 8-72 ชม.
• ตัวอ่อน (larva) : ใช้เวลาประมาณ 3-60 วัน
• ดักแด้ (pupa) : ใช้เวลาประมาณ 3-28 วัน
• ตัวเต็มวัย (adult) : ตัวผู้มีอายุไขเฉลี่ยประมาณ 17 วัน ตัวเมียอายุประมาณ 29 วัน (ที่อุณหภูมิ 25 องศาเซลเซียสและความชื้นสัมพัทธ์ร้อยละ 45)

แหล่งอาหาร : บริเวณกองขยะ ซากสัตว์ มูลสัตว์

การแพร่กระจาย : แต่เดิมพบในเขตอบอุ่น ปัจจุบันมีการแพร่กระจายอย่างกว้างขวาง

วิธีการป้องกันควบคุม

• ควบคุมโดยวิธีกล เป็นการกำจัดแมลงวันในระยะต่าง ๆ ด้วยแรงคนหรือเครื่องมือการจับ เช่น การเก็บหนอน การใช้สวิงจับ การใช้กรงหรือมุ้งตาข่าย การใช้กล่องดักจับ และการใช้ไม้ตีแมลงเป็นต้น
• การกำจัด และป้องกันด้วยเครื่องมือฟิสิกส์ เป็นการใช้อุปกรณ์หรือเครื่องมือประดิษฐ์ที่อาศัยคุณสมบัติทางฟิสิกส์ เช่น คลื่นความร้อน คลื่นเสียง สี และรังสี เพื่อช่วยในการขับไล่หรือป้องกันแมลง เช่น เครื่องไล่แมลงด้วยคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า เครื่องไล่แมลงด้วยคลื่นความถี่สูง เป็นต้น
• ทำบริเวณบ้านให้สะอาดโดยเฉพาะบริเวณท่อระบายน้ำ
• พยายามอย่าวางอาหารไว้ด้านนอก ควรจะมีภาชนะปิดอาหารให้มิดชิด
• ใช้วิธีแบบชีววิธี เช่น การใช้สเปรย์สมุนไพรไล่

ใช้สารเคมี

• การใช้เครื่องพ่นควัน โดยใช้สารเคมีกลุ่ม Organophosphorus หรือ Carbamate ได้แก่ Diazinon, Diflubenzuron, Cyromazine เป็นต้น
• การกำจัดแมลงวันตัวเต็มตามแหล่งเกาะพัก เพื่อลดความชุกชุมของแมลงวัน ด้วยการฉีดพ่นสารเคมี ได้แก่ ไดอะซิโนน (diazinon), เฟนิโทรไทออน (fenitrothion) หรือ พิริมิฟอส-เมทิล (pirimiphos-methyl) เป็นต้น
• การใช้วัสดุห้อยแขวนทาสารเคมี ซึ่งสารมารถกำจัดได้มาก เนื่องจากแมลงวันมีนิสัยชอบเกาะตามวัสดุที่ห้อยแขวนในแนวดิ่ง เช่น ใช้เชือกหรือวัสดุที่เป็นเส้น ยาวประมาณ 1-2 เมตร ทาหรือชุบน้ำตาลผสมสารเคมี เช่น ไดอะซิโนน (diazinon), เฟนิโทรไทออน (fenitrothion) หรือ พิริมิฟอส-เมทิล (pirimiphos-methyl) หลังจากนั้น ทุก ๆ 1-2 เดือนให้เปลี่ยนใหม่
• การใช้เหยื่อพิษ วิธีนี้ใช้เหยื่อหรืออาหารที่แมลงวันชอบผสมสารกำจัดแมลง เช่น เศษอาหาร ผลไม้เน่า เนื้อเน่า ผสมกับสารเคมีในข้างต้นที่กล่าวมา
• การฉีดพ่นด้วยสารสกัดสมุนไพรเพื่อกำจัดตัวอ่อนของแมลงวันในระยะต่าง ๆ เช่น สารสกัดจากส้มป่อย รากหนอนตายหยาก เป็นต้น

เอกสารอ้างอิง

J. M. Aldrich (2009) [Originally published 1916.Sarcophaga and allies in North America. BiblioBazaar.

Whitmore, Daniel; Buenaventura, Eliana; Pape, Thomas (2018). Odd, outsized, and obscure: Sarcophaga (Hadroxena) karakoncolos sp. n. (Diptera: Sarcophagidae) from Turkey". Zootaxa. Auckland, New Zealand: Magnolia Press. 4422

Chen CP, Lee Jr RE, Denlinger DL. 1990. A comparison of the responses of tropical and temperate flies (Diptera: Sarcophagidae) to cold and heat stress. Journual of Comparative Physiology B 160: 543-547.

Cole FR. 1969. The Flies of Western North America. University of California Press Berkeley and Los Angeles. 693 pp.

......................................................................................................