แมลงวันบ้าน House Fly

ชื่อสามัญ : house fly

ชื่อวิทยาศาสตร์ : Musca domestica (Linnaeus)

Family : Muscidae

Order : Diptera

ลักษณะทางสัณฐานวิทยาและชีววิทยา

ลักษณะหนวด : aristate มี flagellum เป็นปล้องใหญ่ปล้องเดียว บน flagellum จะมีเส้นขน arista ติดอยู่เป็นเส้นเล็ก ๆ เรียงกันเป็นแถว

ลักษณะปีก : ปีกมี 1 คู่เป็นแบบ membrane ปีกคู่หลังลดรูป (halter)

ลักษณะปาก : ซับดูด (sponging type)  

ลักษณะขา : ขาเดิน (walking leg) มีสีดำ โดยขาคู่แรกอยู่บริเวณต้นส่วนอกที่ติดกับส่วนหัว ส่วนขา 2 คู่หลัง อยู่ชิดกับบริเวณส่วนอกด้านท้ายติดกับส่วนท้อง

ลักษณะทั่วไป : ลำตัวมีสีน้ำตาลอ่อนจนถึงสีเข้ม ไม่สะท้อนแสง ลำตัวยาวประมาณ 5.6-7.5  mm. ส่วนหัวมีตาสีแดงเข้ม 2 ข้าง ขนาดใหญ่  อกสีเทามีแถบสีดำ 4 เส้น พาดผ่านตามแนวยาว ส่วนท้อง(abdomen) มีสีเหลือง

พฤติกรรม : เป็นแมลงวันที่พบมากที่สุด มีมากถึงร้อยละ 83 ของแมลงวันทั้งหมด พบได้ทั่วไปตามบ้านเรือน มูลสัตว์เป็นแหล่งเพาะพันธุ์ที่ดีของแมลงวันบ้าน เศษอาหารและสิ่งปฏิกูลจากกรรมวิธีการผลิตอาหา อินทรียวัตถุอื่น ๆ ท่อระบายน้ำจากบ่อบำบัดน้ำเสีย แหล่งเกาะพักตอนกลางวัน ถ้าแหล่งอาหารไม่สมบูรณ์ แมลงวันบ้านจะเกาะพักบนพื้นผนัง เพดานห้อง โดยทั่วไปจะอยู่ใกล้แหล่งอาหาร ตกกลางคืน เกาะเพดาน ถ้าอุณหภูมิสูงแหล่งเกาะพักเป็นบริเวณเดียวกับตอนกลางวันความหนาแน่นของแมลงวันบ้านสูงสุดในช่วง 20-25 องศาเซลเซียส และจะไม่พบแมลงวันบ้านที่อุณหภูมิสูงกว่า 45 องศา และต่ำกว่า 10 องศาเซลเซียส

แมลงวันบ้าน มีการเจริญเติบโตแบบ complete metamorphosis ซึ่งจะประกอบไปด้วย

• ระยะไข่ (egg) : ใช้เวลาประมาณ 8-72 ชม. เพศเมียวางไข่ครั้งละ 120 -150 ฟอง สามารถขยายพันธุ์ได้ 200-1000 ฟอง ไข่มีสีขาว
• ตัวอ่อน (larva) : ใช้เวลาประมาณ 3-60 วัน
• ดักแด้ (pupa) : ใช้เวลาประมาณ 3-28 วัน
• ตัวเต็มวัย (adult) : ระยะตัวเต็มวัยในแมลงวันตัวผู้มีอายุไขเฉลี่ยประมาณ 17 วัน ตัวเมียอายุประมาณ 29 วัน (ที่อุณหภูมิ 25 องศาเซลเซียสและความชื้นสัมพัทธ์ร้อยละ 45 )

แหล่งอาหาร :  กินอาหารได้หลากหลายไม่ว่าจะเป็นอาหารมนุษย์ หรือ มูลสัตว์ ตัวเมียต้องการอาหารประเภทโปรตีนเพื่อใช้ในการพัฒนาของไข่

วิธีการป้องกันควบคุม

• ควบคุมโดยวิธีกล เป็นการกำจัดแมลงวันในระยะต่างๆด้วยแรงคนหรือเครื่องมือการจับ เช่น การเก็บหนอน การใช้สวิงจับ การใช้กรงหรือมุ้งตาข่าย การใช้กล่องดักจับ และการใช้ไม้ตีแมลงเป็นต้น
• การกำจัด และป้องกันด้วยเครื่องมือฟิสิกส์ เป็นการใช้อุปกรณ์หรือเครื่องมือประดิษฐ์ที่อาศัยคุณสมบัติทางฟิสิกส์ เช่น คลื่นความร้อน คลื่นเสียง สี และรังสี เพื่อช่วยในการขับไล่หรือป้องกันแมลง เช่น เครื่องไล่แมลงด้วยคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า เครื่องไล่แมลงด้วยคลื่นความถี่สูง เป็นต้น
• ทำบริเวณบ้านให้สะอาดโดยเฉพาะบริเวณท่อระบายน้ำ
• พยายามอย่าวางอาหารไว้ด้านนอก ควรจะมีภาชนะปิดอาหารให้มิดชิด
• ใช้วิธีแบบชีววิธี เช่น การใช้สเปรย์สมุนไพรไล่
• ใช้สารเคมี
• การใช้เครื่องพ่นควัน โดยใช้สารเคมีกลุ่ม Organophosphorus หรือ Carbamate ได้แก่ Diazinon, Diflubenzuron, Cyromazine เป็นต้น
• การกำจัดแมลงวันตัวเต็มตามแหล่งเกาะพัก เพื่อลดความชุกชุมของแมลงวัน ด้วยการฉีดพ่นสารเคมี ได้แก่ ไดอะซิโนน (diazinon), เฟนิโทรไทออน (fenitrothion) หรือ พิริมิฟอส-เมทิล (pirimiphos-methyl) เป็นต้น
• การใช้วัสดุห้อยแขวนทาสารเคมี ซึ่งสารมารถกำจัดได้มาก เนื่องจากแมลงวันมีนิสัยชอบเกาะตามวัสดุที่ห้อยแขวนในแนวดิ่ง เช่น ใช้เชือกหรือวัสดุที่เป็นเส้น ยาวประมาณ 1-2 เมตร ทาหรือชุบน้ำตาลผสมสารเคมี เช่น ไดอะซิโนน (diazinon), เฟนิโทรไทออน (fenitrothion) หรือ พิริมิฟอส-เมทิล (pirimiphos-methyl) หลังจากนั้น ทุก ๆ 1-2 เดือนให้เปลี่ยนใหม่
• การใช้เหยื่อพิษ วิธีนี้ใช้เหยื่อหรืออาหารที่แมลงวันชอบผสมสารกำจัดแมลง เช่น เศษอาหาร ผลไม้เน่า เนื้อเน่า ผสมกับสารเคมีในข้างต้นที่กล่าวมา
• การฉีดพ่นด้วยสารสกัดสมุนไพรเพื่อกำจัดตัวอ่อนของแมลงวันในระยะต่าง ๆ เช่น สารสกัดจากส้มป่อย รากหนอนตายหยาก เป็นต้น

เอกสารอ้างอิง

Barnard DR, Geden CJ. 1993. Influence of larval densityand temperature in poultry manure on development of thehouse fly (Diptera: Muscidae). Environmental Entomology.22: 971-977.

Bishoff FC, Dove WE, Parman DC. 1915. Notes on certainpoints of economic importance in the biology of the housefly. J. Economic Entomology 8: 54-71.

Hogsette JA. 1996. Development of house flies (Diptera:Muscidae) in sand containing various amounts of manuresolids and moisture. Journal of Economic Entomology 89:940-945.