ด้วงงวงข้าวสาลี SITOPHILUS GRANARIUS

• ชื่อสามัญ : Granary weevil        
• ชื่อวิทยาศาสตร์ : Sitophilus granarius
• Family : Curculionidae
• Order : Coleoptera

ลักษณะทางสัณฐานวิทยาและชีววิทยา

ลักษณะหนวด : แบบหักข้อศอก (geniculate) มี 8 ปล้อง  

ลักษณะปีก : ปีกคู่หน้าเป็นแบบแข็ง (Elytra) ปีกคู่หน้ามีร่องยาวตามแนวปีก ปีกคู่หลังเป็นแบบ membrane ลักษณะบางใส

ลักษณะปาก : แบบกัดกิน (chewing type)

ลักษณะขา : ขาเดิน (walking leg)

ลักษณะทั่วไป : ตัวเต็มวัยของด้วงงวงข้าวสาลีมีลักษณะลำตัวมีสีน้ำตาลถึงดำ ลำตัวเงาสว่าง ลำตัวมีขนาด 2.5 - 5.0 mm. ส่วนหัวจะยื่นออกมาเป็นงวง (snout หรือ rostrum) บริเวณอก (Thorax) มีหลุมขนาดเล็กกระจายอยู่ทั่ว มีขนสั้นๆสีเหลืองปกคลุมลำตัว

ด้วงงวงข้าวสาลี มีการเจริญเติบโตแบบ complete metamorphosis ซึ่งจะประกอบไปด้วย

• ระยะไข่ (egg)  : ใช้เวลา 3-6 วัน ตัวเมียวางไข่ประมาณ 300-400 ฟอง
• ตัวอ่อน (larva) : มีระยะเวลา 20-30 วัน มีลักษณะตัวสั้นป้อมสีขาว ลอกคราบ 4 ครั้ง
• ดักแด้ (pupa) : มีระยะเวลา 3-7 วัน
• ตัวเต็มวัย (adult) : มีอายุไขเฉลี่ย 1-8 เดือน ระยะการเจริญเติบโตจากไข่ถึงตัวเต็มวัยใช้เวลา 30-45 วัน

แหล่งอาหาร : เมล็ดธัญพืชขนาดเล็กทั้งหมด โดยเฉพาะข้าวสาลี ข้าวโพด ข้าวไรย์ ข้าวโอ๊ต ข้าวบาร์เลย์ ข้าวฟ่าง บางครั้งพบในแป้ง

ลักษณะการทำลาย : ตัวอ่อนจะกัดกินและเข้าดักแด้อยู่ภายในเมล็ด เมื่อเป็นตัวเต็มวัยจะเจาะผิวเมล็ดออกมาภายนอก เมล็ดที่ถูกด้วงงวงข้าวสาลีเข้าทำลายจะเป็นรูและข้างในเป็นโพรง เนื้อเมล็ดจะถูกหนอนกัดกินอยู่ภายใน หากมีการทำลายสูงจะเหลือแต่เปลือกไม่สามารถนำเมล็ดพืชมาบริโภคหรือใช้ประโยชน์ได้

การแพร่กระจาย : แพร่กระจายอยู่ทั่วโลก ในโรงเก็บเท่านั้น

วิธีการป้องกันควบคุม

• ควรทำความสะอาดพื้นอาคารอย่างสม่ำเสมอ เพื่อลดแหล่งอาหารที่ตกอยู่ตามพื้น และแหล่งหลบซ่อนตามซอกมุมต่าง ๆ เช่น ตามมุมของโคนเสา ตู้ควบคุมวงจรไฟฟ้า เป็นต้น
• ลดความชื้นในเมล็ดพืช ก่อนนำเข้าเก็บรักษา
• ควบคุมอุณหภูมิโดยการใช้ความร้อนหรือเย็นจัดเพื่อให้แมลงหยุดการเจริญเติบโตและบางชนิดตายไป
• ทำการอบแก๊ส Fumigate วัตถุดิบก่อนที่จะนำเข้ามาเก็บไว้ และ Fumigate สินค้าที่รอ Reject เพื่อป้องกัน การแพร่พันธุ์ของแมลงในโรงเก็บ กระจายไปในพื้นที่ใกล้เคียงได้
• ไม่เก็บวัตถุดิบไว้เป็นเวลานาน เพื่อไม่ไห้เป็นแหล่งเพาะพันธุ์หรือแหล่งสะสมของแมลงในโรงเก็บ
• ใช้สถานีฟีโรโมน Pheromone trap เพื่อกำจัดตัวเต็มวัยและเป็นตัว monitor การระบาดและการแพร่กระจายของแมลง

เอกสารอ้างอิง

Canadian grain commission. (2022). Granary weevil. Accessed on July 27, 2022, from https://www.grainscanada.gc.ca/en/grain-quality/manage/identify-an-insect/primary-insect-pests/granary-weevil.html?wbdisable=true

......................................................................................