นกเขาชวา

ZEBRA DOVE

• ชื่อสามัญ : Zebra dove
• ชื่อวิทยาศาสตร์ : Geopelia striata
• Family : Columbidae
• Order : Columbiformes

ลักษณะทางสัณฐานวิทยาและชีววิทยา

ลักษณะทั่วไป :ตัวเต็มวัยมีขนาดเล็ก มีความยาว 20-23 cm. และมีปีกกว้าง 24-26 cm. มีสีน้ำตาลแกมเทาและมีแถบสีขาวดำ ส่วนหน้ามีเทาอมน้ำเงิน ปลายขนหางมีสีขาว ด้านข้างคอมีแถบสีดำสลับกับแถบขาวเป็นลายตามขวาง ตัวอ่อนมีสีคล้ำและซีดกว่าตัวเต็มวัย มีขนสีน้ำตาล

นกเขามีการเจริญเติบโต 3 ระยะ ประกอบด้วย

• ระยะไข่ (Egg) : มีระยะเวลา 13-18 สัปดาห์ ตัวเมียจะวางไข่ 1-2 ฟอง
• นกวัยอ่อน (Juvenile) : ลูกนกจะออกจากรังภายใน 14-18 วัน
• ตัวเต็มวัย (Adult) : มีอายุขัยเฉลี่ย 10 ปี แต่นกเขาเลี้ยง สามารถมีอายุขัยได้ถึง 14 ปี

พฤติกรรม : ออกหากินตามลำพังหรือเป็นคู่ ชอบออกหากินบนพื้นดินเปล่าเนื่องจากสีของลำตัวสามารถอำพรางกับพื้นได้ดี ฤดูผสมพันธุ์อยู่ในช่วงเดือนกันยายน-มิถุนายน ตัวผู้แสดงการเกี้ยวพาราสี  โดยจะโค้งคำนับในขณะที่ยกและกางหาง เมื่อเลือกสถานที่ทำรังแล้ว ตัวเมียจะทำเสียงเพื่อดึงดูดตัวผู้ให้มาช่วยสร้างรัง

แหล่งอาศัย : อาศัยอยู่ในป่า พื้นที่เกษตรกรรม และทุ่งโล่งในพื้นที่ลุ่ม และพบเห็นได้ทั่วไปในสวนหรือสวนสาธารณะทำรังในพุ่มไม้หรือต้นไม้หรือบางครั้งบนพื้นดินหรือบนหน้าต่าง

แหล่งอาหาร : กินเมล็ดพืชและวัชพืชขนาดเล็ก กินแมลงและสัตว์ไม่มีกระดูกสันหลังขนาดเล็กอื่น ๆ ด้วย

การแพร่กระจาย : พันธุ์พื้นเมืองขยายจากภาคใต้ของประเทศไทย ตะนาวศรี คาบสมุทรมาเลเซียและสิงคโปร์ ไปจนถึงเกาะสุมาตราและชวาของอินโดนีเซีย 

การนำโรค: โรคจากสัตว์สู่คนที่เกี่ยวข้องกับนก ได้แก่

โรคไข้หวัดนก

เป็นการติดเชื้อไวรัสไข้หวัดใหญ่สายพันธุ์เอในสัตว์ปีกคนส่วนใหญ่ที่ป่วยหรือเสียชีวิตจากเชื้อ H5N1 ที่ทำให้เกิดโรคได้สูง ได้สัมผัสกับสัตว์ปีกที่ติดเชื้อโดยตรงทำให้มีอาการไข้ ไอ เจ็บคอและปวดกล้ามเนื้อ ท้องร่วง โรคปอดบวม และโรคระบบทางเดินหายใจอื่น ๆ 

SOURCE: Influenza (Avian) Fact Sheet (PDF) https://www.health.pa.gov/topics/Documents/Diseases%20and%20Conditions/Avian%20Influenza.pdf

โรค Cryptococcosis

Cryptococcus neoformans เป็นเชื้อราที่พบได้บ่อยในมูลนกพิราบและในดินที่ปนเปื้อนมูล ทำให้ผู้ป่วยมีอาการเยื่อหุ้มสมองอักเสบเรื้อรัง อาจเกิดการติดเชื้อที่ปอด ไต ต่อมลูกหมาก และกระดูก ผู้ที่เป็นโรคภูมิคุ้มกันบกพร่องจะเพิ่มความไวต่อ cryptococcosis

โรค Histoplasmosis

เกิดจากเชื้อรา Histoplasma capsulatum แพร่กระจายไปยังผู้คนโดยการหายใจเอาฝุ่นที่ปนเปื้อนด้วยเชื้อราจากนกหรือมูลค้างคาว สปอร์ของเชื้อราพบได้ในสิ่งแวดล้อมโดยเฉพาะบริเวณที่มีมูลนกและค้างคาว การติดเชื้อในมนุษย์นั้นหายาก ผู้ที่ป่วยมักจะมีอาการคล้ายปอดบวม (มีไข้ เจ็บหน้าอก และไอแห้ง)

โรค Psittacosis

เป็นโรคแบคทีเรียที่เกิดจาก  Chlamydia psittaciทำให้ผู้ป่วยเป็นไข้นกแก้ว มักส่งผลให้เกิดอาการคล้ายไข้หวัดใหญ่ การแพร่เชื้อมักเกิดจากการสูดดมมูลแห้ง สารคัดหลั่ง และฝุ่นขนนกของนกที่ติดเชื้อ

โรค Salmonellosis

เกิดจากเชื้อแบคทีเรีย Salmonellaเกิดขึ้นได้จากการสัมผัสและการกินน้ำหรืออาหารที่ปนเปื้อนมูลโดยไม่ได้ตั้งใจหรือการบริโภคเนื้อสัตว์และไข่ที่ปรุงไม่สุกจากนกที่ติดเชื้อ นกที่ติดเชื้อโรคเหล่านี้อาจมีอาการท้องร่วงและมูลที่เปลี่ยนสี แต่นกบางตัวอาจไม่แสดงอาการของโรค นกที่เลี้ยงแบบปล่อยอิสระหรือที่จับได้ตามธรรมชาติมีแนวโน้มที่จะเป็นพาหะของเชื้อเหล่านี้มากกว่านกที่เลี้ยงและเลี้ยงในห้องปฏิบัติการ ผู้ป่วยที่ได้รับเชื้อมักมีอาการท้องร่วง ปวดท้อง คลื่นไส้ อาเจียน และอาจมีไข้ร่วมด้วย

โรคจากEscherichia coli

เป็นแบคทีเรียที่เกิดขึ้นตามธรรมชาติในทางเดินอาหารของสัตว์และคน E. coli บางชนิด มีอันตรายและสามารถทำให้เกิดโรคได้ โดยเฉพาะในผู้ที่มีระบบภูมิคุ้มกันอ่อนแอ การติดเชื้อE. coli อาจเกิดจากการกลืนกินอุจจาระโดยไม่ได้ตั้งใจหรือการบริโภคอาหารที่ปนเปื้อนและปรุงไม่สุก นกที่ติดเชื้อมักไม่แสดงอาการใด ๆ แต่ผู้ที่ติดเชื้อ E. coli ที่เป็นอันตราย อาจมีอาการรุนแรง เช่น ท้องร่วงเป็นเลือด และอาจมีอาการไตวาย

*บ่อยครั้งที่โรคเหล่านี้ไม่ได้ทำให้นกป่วย แต่สามารถทำให้เกิดโรคร้ายแรงในมนุษย์ได้ ผู้ที่มีโรคประจำตัว เช่น โรคเรื้อรัง โรคภูมิคุ้มกันบกพร่อง และผู้ที่ตั้งครรภ์ อาจมีความเสี่ยงสูงที่จะเป็นโรคหรือภาวะแทรกซ้อนจากโรคจากสัตว์สู่คนได้

SOURCE: Zoonoses Associated with Birdshttps://iacuc.wsu.edu/zoonoses-associated-with-birds/

เอกสารอ้างอิง

Omlet. (2022). Zebra Dove (Geopelia Striata). Accessed on August 17, 2022, From https://www.omlet.co.uk/breeds/pigeons_and_doves/zebra_dove_(geopelia_striata)/

Robert Kennedy (2000). A Guide to the Birds of the Philippines. Oxford University Press. pp. 149–150.

Baptista, L.F., Trail, P W.; Horblit, H.M.; Kirwan, G.M. (2020). Zebra Dove (Geopelia striata), version 1.0. In Birds of the World (J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D. A. Christie, and E. de Juana, Editors). Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA.